Μελέτες

Στο πλαίσιο της πράξης «Επιστημονική υποστήριξη σχεδιασμού εξειδίκευσης δράσεων ΠΕΣ» παρήχθησαν οι παρακάτω μελέτες και εργαλεία:

Στην παρούσα μελέτη επιχειρείται η επισκόπηση των θεωρητικών/ερευνητικών προσεγγίσεων του φαινομένου της μαθητικής διαρροής με βάση την ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία. Στόχος είναι η κριτική εξέταση του εννοιολογικού πλαισίου, η αποσαφήνιση του περιεχομένου των όρων μαθητική διαρροή και πρόωρη σχολική εγκατάλειψη, καθώς και η συσχέτιση των κοινωνικών φαινομένων στα οποία αυτοί οι όροι αναφέρονται. Επίσης, η μελέτη αποσκοπεί στη σύνδεση με άλλες σχετικές έννοιες και κατηγορίες, όπως είναι οι Neets (Not in Education, Employment or Training), καθώς και στην ανάδειξη των ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών του φαινομένου της μαθητικής διαρροής/πρόωρης εγκατάλειψης.

2. Ποιοτική διερεύνηση του φαινομένου: Έρευνα πεδίου για τη μαθητική διαρροή

i. Διαμόρφωση εργαλείων για την ποιοτική διερεύνηση της μαθητικής διαρροής στο Δημοτικό σχολείο

Η συγκεκριμένη μελέτη περιγράφει τη διαμόρφωση εργαλείων για τη διεξαγωγή έρευνας πεδίου σε Δημοτικά σχολεία διαφορετικών περιοχών με υψηλά ποσοστά μαθητικής διαρροής, η οποία έχει σκοπό να αναδείξει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της μαθητικής διαρροής από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και να διερευνήσει τους παράγοντες (σχολικούς, κοινωνικούς, πολιτισμικούς) που καθορίζουν το φαινόμενο, καθώς και τις γεωγραφικές του διαφοροποιήσεις.

ii. Έκθεση ερευνητικών αποτελεσμάτων για το Δημοτικό Σχολείο: Έρευνα πεδίου για την ποιοτική διερεύνηση της μαθητικής διαρροής

Στη συγκεκριμένη έκθεση, τα εργαλεία που παρήχθησαν στο πλαίσιο της Πράξης συνδυάζονται με έρευνα πεδίου σε Δημοτικά σχολεία διαφορετικών περιοχών, η οποία εξετάζει:

• το κοινωνικό / οικονομικό / οικογενειακό προφίλ μαθητών που είναι εκτεθειμένοι σε κίνδυνο διαρροής και πρόωρης σχολικής εγκατάλειψης,
• τα ιδιαίτερα εθνοπολιτισμικά τους χαρακτηριστικά, στην περίπτωση παιδιών μεταναστευτικής καταγωγής ή παιδιών από μειονότητες,
• τη σχολική τους πορεία και τη σχέση τους με το σχολείο,
• τις τοπικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες και την τοπική εκπαιδευτική «παράδοση»,

Σκοπός είναι να επανατροφοδοτηθεί το σύστημα παρακολούθησης της μαθητικής διαρροής στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και να εμπλουτιστεί με περισσότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Σε αυτήν την κατεύθυνση διερευνήθηκαν στο πεδίο οι παράγοντες (σχολικοί, κοινωνικοί, πολιτισμικοί) που καθορίζουν το φαινόμενο, καθώς και οι γεωγραφικές διαφοροποιήσεις του.

iii. Διαμόρφωση εργαλείων για την ποιοτική διερεύνηση της μαθητικής διαρροής στο Γυμνάσιο

Η συγκεκριμένη μελέτη περιγράφει τη διαμόρφωση εργαλείων για τη διεξαγωγή έρευνας πεδίου σε Γυμνάσια διαφορετικών περιοχών με υψηλά ποσοστά μαθητικής διαρροής, η οποία έχει σκοπό να αναδείξει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της μαθητικής διαρροής από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και να διερευνήσει τους παράγοντες (σχολικούς, κοινωνικούς, πολιτισμικούς) που καθορίζουν το φαινόμενο, καθώς και τις γεωγραφικές του διαφοροποιήσεις.

iv. Έκθεση ερευνητικών αποτελεσμάτων για το Γυμνάσιο: Έρευνα πεδίου για την ποιοτική διερεύνηση της μαθητικής διαρροής

Στη συγκεκριμένη έκθεση, τα εργαλεία που παρήχθησαν στο πλαίσιο της Πράξης συνδυάζονται με έρευνα πεδίου σε Γυμνάσια διαφορετικών περιοχών, η οποία εξετάζει:

• το κοινωνικό / οικονομικό / οικογενειακό προφίλ μαθητών που είναι εκτεθειμένοι σε κίνδυνο διαρροής και πρόωρης σχολικής εγκατάλειψης,
• τα ιδιαίτερα εθνοπολιτισμικά τους χαρακτηριστικά, στην περίπτωση παιδιών μεταναστευτικής καταγωγής ή παιδιών από μειονότητες,
• τη σχολική τους πορεία και τη σχέση τους με το σχολείο,
• τις τοπικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες και την τοπική εκπαιδευτική «παράδοση»,

Σκοπός είναι να επανατροφοδοτηθεί το σύστημα παρακολούθησης της μαθητικής διαρροής στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και να εμπλουτιστεί με περισσότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Σε αυτήν την κατεύθυνση διερευνήθηκαν στο πεδίο οι παράγοντες (σχολικοί, κοινωνικοί, πολιτισμικοί) που καθορίζουν το φαινόμενο, καθώς και οι γεωγραφικές διαφοροποιήσεις του.

v. Διαμόρφωση εργαλείων για την ποιοτική διερεύνηση της μαθητικής διαρροής στην Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση

Η συγκεκριμένη μελέτη περιγράφει τη διαμόρφωση εργαλείων για τη διεξαγωγή έρευνας πεδίου σε σχολεία της  Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης διαφορετικών περιοχών με υψηλά ποσοστά μαθητικής διαρροής, η οποία έχει σκοπό να αναδείξει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της μαθητικής διαρροής από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και να διερευνήσει τους παράγοντες (σχολικούς, κοινωνικούς, πολιτισμικούς) που καθορίζουν το φαινόμενο, καθώς και τις γεωγραφικές του διαφοροποιήσεις.

vi. Έκθεση ερευνητικών αποτελεσμάτων για την Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση

Στη συγκεκριμένη έκθεση, τα εργαλεία που παρήχθησαν στο πλαίσιο της Πράξης συνδυάζονται με έρευνα πεδίου σε σχολεία της Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης διαφορετικών περιοχών, η οποία εξετάζει:

• το κοινωνικό / οικονομικό / οικογενειακό προφίλ μαθητών που είναι εκτεθειμένοι σε κίνδυνο διαρροής και πρόωρης σχολικής εγκατάλειψης,
• τα ιδιαίτερα εθνοπολιτισμικά τους χαρακτηριστικά, στην περίπτωση παιδιών μεταναστευτικής καταγωγής ή παιδιών από μειονότητες,
• τη σχολική τους πορεία και τη σχέση τους με το σχολείο,
• τις τοπικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες και την τοπική εκπαιδευτική «παράδοση»,

Σκοπός είναι να επανατροφοδοτηθεί το σύστημα παρακολούθησης της μαθητικής διαρροής στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και να εμπλουτιστεί με περισσότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Σε αυτήν την κατεύθυνση διερευνήθηκαν στο πεδίο οι παράγοντες (σχολικοί, κοινωνικοί, πολιτισμικοί) που καθορίζουν το φαινόμενο, καθώς και οι γεωγραφικές διαφοροποιήσεις του.

vii. Τελική έκθεση ερευνητικών πορισμάτων της έρευνας πεδίου

Στην εν λόγω έκθεση περιλαμβάνεται η σύνθεση των ερευνητικών πορισμάτων όπως προέκυψε από την έρευνα πεδίου στα δημοτικά σχολεία, στα γυμνάσια και στα επαγγελματικά λύκεια, με στόχο: α) την ερμηνεία του φαινομένου της μαθητικής διαρροής στην Ελλάδα και την ανατροφοδότηση του συστήματος καταγραφής και παρακολούθησης του, β) τον ορισμό δεικτών για τον πρόωρο εντοπισμό των μαθητών που είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στον κίνδυνο εγκατάλειψης του σχολείου και τέλος, γ) προτάσεις μέτρων για τον περιορισμό και την πρόληψη του φαινομένου της ΜΔ.

3. Μελέτη-Εμπειρογνωμοσύνη για τη συσχέτιση της Μαθητικής Διαρροής με κοινωνικά φαινόμενα

Η συγκεκριμένη μελέτη -εμπειρογνωμοσύνη επιχειρεί τη συσχέτιση της μαθητικής διαρροής (ΜΔ) με σύγχρονα κοινωνικά φαινόμενα. Ενδεικτικά αναφέρονται η οικονομική κρίση, οι κοινωνικές ανισότητες, ο ρατσισμός, ο σχολικός εκφοβισμός κ.λπ. Στοιχεία τεκμηρίωσης για την εμπειρογνωμοσύνη ελήφθησαν από τη διεθνή εμπειρία, από προηγούμενες σχετικές μελέτες και από τα δεδομένα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Πράξης.

4. Η ποσοτική διερεύνηση του φαινομένου της Μαθητικής Διαρροής και της Πρόωρης Εγκατάλειψης του Σχολείου

i. Μεθοδολογικά εργαλεία και πρακτικές μέτρησης της μαθητικής διαρροής

Η παρούσα συνιστά μελέτη της διεθνούς βιβλιογραφίας και παρουσίαση των μεθόδων και εργαλείων μέτρησης και παρακολούθησης της μαθητικής διαρροής / πρόωρης σχολικής εγκατάλειψης. Ακολουθείται η κριτική διερεύνηση των μεθοδολογικών εργαλείων που έχουν χρησιμοποιηθεί για την καταγραφή του φαινομένου στην Ελλάδα, με την παράλληλη επισήμανση προβλημάτων και αδυναμιών. Τέλος, επιχειρείται η αξιολόγηση και ο επαναπροσδιορισμός των δεικτών, ενώ παρουσιάζονται προτάσεις βελτίωσης των εργαλείων συστηματικής καταγραφής και παρακολούθησης της διαρροής με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που δίνει το ενιαίο πληροφοριακό σύστημα μηχανοργάνωσης των σχολικών μονάδων.

ii. Μελέτη-Εμπειρογνωμοσύνη για τη συσχέτιση Μαθητικής Διαρροής (ΜΔ) και Πρόωρης Εγκατάλειψης του Σχολείου (ΠΕΣ). Προτάσεις στοχευμένων δράσεων.

Η συγκεκριμένη μελέτη-εμπειρογνωμοσύνη συσχετίζει τη μαθητική διαρροή (ΜΔ) με την Πρόωρη Εγκατάλειψη του Σχολείου (ΠΕΣ) και τον σχετικό στατιστικό δείκτη της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Αρχής (Eurostat). Επιπλέον, περιλαμβάνει τον σχεδιασμό δράσεων για τη μείωση της μαθητικής διαρροής και την εξειδίκευση των δράσεων σε στοχευμένες περιοχές ή ομάδες πληθυσμού που εντοπίζεται ένταση του προβλήματος.

iii. Περιοδικές Εκθέσεις παρακολούθησης μαθητικής διαρροής (ΜΔ) και συμπερασμάτων

Στις παρούσες τέσσερις εκθέσεις περιλαμβάνεται η εφαρμογή της μεθοδολογίας για την παρακολούθηση της μαθητικής διαρροής (ΜΔ) που αναπτύχθηκε, καταγράφονται οι δείκτες και παρακολουθείται η εξέλιξή τους, ενώ περιοδικά αποτυπώνονται τα αποτελέσματα από τη μελέτη των δεικτών και εκθέσεις συμπερασμάτων με ειδική αναφορά στα εκκλησιαστικά και στα εσπερινά σχολεία.

5. Μελέτη σχετικά με τον εγγραμματισμό και τις επιδόσεις των μαθητών/τριών: Ανάπτυξη θεωρητικού πλαισίου - Ποσοτική και ποιοτική ανάλυση δεδομένων. Ειδική αναφορά στην Πρόωρη Εγκατάλειψη του Σχολείου.

Το περιεχόμενο της παρούσας έκθεσης αναφέρεται στα δεδομένα της έρευνας PISA 2015, που είχαν ως κύριο γνωστικό αντικείμενο τις Φυσικές Επιστήμες και ανακοινώθηκαν το Δεκέμβριο του 2016. Στην έρευνα συμμετείχαν 72 χώρες/οικονομίες (35 χώρες του ΟΟΣΑ και 37 συνερ­γαζόμενες χώρες/οικονομίες) και αξιολογήθηκαν περίπου 540.000 μαθη­τές οι οποίοι αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα 29 εκατομμυρίων μαθητών 15 ετών από τα σχολεία των 72 αυτών χωρών. Στην Ελλάδα η έρευνα πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο-Απρίλιο 2015 και συμ­με­τεί­χαν περίπου 5.500 μαθητές 15 ετών, από 212 δημόσια και ιδιωτικά σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Η επιλογή της θεματολογίας της παρούσας έκθεσης έγινε με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία, τις εκθέσεις αναφοράς των άλλων χωρών που συμ­μετέχουν στο PISA και κυρίως τις σημερινές συνθήκες και συγκυρίες στο ελ­λη­νικό εκπαιδευτικό σύστημα, ενώ αξιοποιούνται δεδομένα της έρευνας PISA στην Ελλάδα για τη μελέτη του φαινομένου της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου.

6. Μελέτη για την εφαρμογή συστήματος συμβουλευτικής και καθοδήγησης. Εκπόνηση σχετικού ενημερωτικού υλικού

Η συγκεκριμένη μελέτη περιλαμβάνει τα δεδομένα και τις ανάγκες για την εφαρμογή της συμβουλευτικής και της καθοδήγησης, με απώτερο σκοπό τη συγκράτηση του μαθητικού πληθυσμού και την αντιμετώπιση της μαθητικής διαρροής. Αφορά μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς και στελέχη εκπαίδευσης. Επίσης, περιέχει το ενημερωτικό υλικό, που εκπονήθηκε στο πλαίσιο της μελέτης και στοχεύει στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων ομάδων στόχων (μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς και στελέχη εκπαίδευσης) για το φαινόμενο της ΠΕΣ.