Το Τμήμα Α΄ Εκπαιδευτικής Καινοτομίας και Ενταξιακής Εκπαίδευσης έχει αρμοδιότητα κάθε θέμα που σχετίζεται με την εκπαιδευτική καινοτομία, την ενταξιακή εκπαίδευση και ιδιαίτερα ζητήματα ειδικής αγωγής, μειονοτικής, διαπολιτισμικής και ομογενειακής εκπαίδευσης και εκπαιδευτικές δομές σε καταστήματα κράτησης και τη διαφοροποιημένη διδασκαλία

Συγκεκριμένα, και σύμφωνα με το άρθρο 53 και το άρθρο 61 του ν 4547/2018, οι Μονάδες Α κύκλου δραστηριοποιούνται στην έρευνα σχετικά με:

• α) τις μεθοδολογίες διδασκαλίας και παιδαγωγικής προσέγγισης του επιστημονικού αντικειμένου τους
• β) τη μελέτη τεκμηρίων και στοιχείων κάθε είδους για την παιδαγωγική και διδακτική μεθοδολογία, συμπεριλαμβανομένων των διδακτικών μέσων έντυπων και ψηφιακών
• γ) τη διαμόρφωση, το διαρκή εκσυγχρονισμό και τη βέλτιστη εφαρμογή της παιδαγωγικής και διδακτικής μεθοδολογίας σε όλους τους τύπους των σχολικών μονάδων και θεσμών
• δ) την τεκμηρίωση και την εφαρμογή παιδαγωγικών και διδακτικών μεθόδων για την εφαρμογή των αναλυτικών προγραμμάτων αλλά και καινοτομιών πέραν της τυπικής λειτουργίας του σχολείου και του αναλυτικού προγράμματος
• ε) την τεκμηρίωση και την εφαρμογή κατάλληλων παιδαγωγικών πρακτικών για τη σχολική διοίκηση, τη δημοκρατία και την ισότητα των φύλων
• στ) την παιδαγωγική και διδακτική υποστήριξη των σχολικών μονάδων όλων των τύπων στα επιστημονικά αντικείμενά τους
• ζ) την ενσωμάτωση των παιδαγωγικών και διδακτικών αρχών που αίρουν εμπόδια, που βελτιώνουν την υποστήριξη της προόδου όλων των μαθητών/μαθητριών
• η) την υποστήριξη των νέων εκπαιδευτικών δομών ως προς την παιδαγωγική και διδακτική καθοδήγηση στα θέματα των επιστημονικών αντικειμένων τους.

Επιπλέον, το γραφείο των επιστημονικών μονάδων Α΄ κύκλου

Διερευνά και εντοπίζει αλληλεπικαλύψεις σε ερευνητικές ή πειραματικές δραστηριότητες μεταξύ των μονάδων αλλά και διαφορετικών φορέων σε θέματα παιδαγωγικής και διδακτικής μεθοδολογίας και γνωμοδοτεί ή εισηγείται για τους τρόπους αποφυγής των αλληλοεπικαλύψεων αυτών και τη βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων στα θέματα αρμοδιότητας του Ι.Ε.Π.

Μελετά συστηματικά: αα) τα θέματα που συνδέονται με τη σχολική ζωή και γνωμοδοτεί ή εισηγείται για τους τρόπους βελτίωσής της, ββ) τα θέματα και τους παράγοντες που συνδέονται με τη μαθητική διαρροή και την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου και γνωμοδοτεί ή εισηγείται για τους τρόπους αντιμετώπισής τους, γγ) τα θέματα της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, καθώς και των εκπαιδευτικών αναγκών συγκεκριμένων ομάδων του μαθητικού πληθυσμού και γνωμοδοτεί ή εισηγείται για τους τρόπους ικανοποίησης και αντιμετώπισής τους,

Συντάσσει την ετήσια έκθεση  της μονάδας σε συνεργασία με τους συντονιστές/συντονίστριες των μονάδων

Οι μονάδες είναι οι εξής:

1. Μονάδα Ειδικής και Συμπεριληπτικής Εκπαίδευσης
2. Μονάδα Εργαστηρίων Δεξιοτήτων & Αειφορίας
3. Μονάδα Σχολικών Δραστηριοτήτων
4. Μονάδα Δικαιωμάτων, Μειονοτικής, Ομογενειακής Εκπαίδευσης & Καταστημάτων Κράτησης
5. Μονάδα Σχολικής Ζωής και Οργάνωσης