Το έργο και οι αρμοδιότητες του Γραφείου Έρευνας, Σχεδιασμού και Εφαρμογών Α΄ άπτονται των θεμάτων που αφορούν στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση (Νηπιαγωγείο και Δημοτικό). Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο του ΙΕΠ, δίνεται έμφαση:

α) στην εκπαιδευτική έρευνα, στα Προγράμματα Σπουδών, στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, στην ειδική αγωγή και εκπαίδευση, στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, καθώς και στην αξιολόγηση των διοικητικών και εκπαιδευτικών δομών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αλλά και στη διοίκηση της εκπαίδευσης,
β) στη μελέτη τεκμηρίων και στοιχείων κάθε είδους για τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος και
γ) στη συμμετοχή, στη σύνταξη και στην επιμέλεια της ετήσιας έκθεσης για την εξέλιξη των σχολικών πραγμάτων κατά το προηγούμενο σχολικό έτος, στην οποία περιλαμβάνεται και η σχολιασμένη στατιστική απεικόνιση του εκπαιδευτικού συστήματος.

Επιπροσθέτως, σύμφωνα με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΙΕΠ, υπό την ευθύνη του Γραφείου Έρευνας, Σχεδιασμού και Εφαρμογών Α΄ λειτουργούν οι Μονάδες Επιστημονικής Συνεργασίας του Α’ Κύκλου, οι οποίες είναι οι εξής:

1. Εκπαίδευση και Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών
2. Ειδική Αγωγή
3. Εκπαιδευτική και Σχολική Δημοκρατία, Ισότητα Φύλων, Δικαιώματα
4. Καινοτόμα Προγράμματα και Μέθοδοι
5. Οργάνωση και Διοίκηση Εκπαίδευσης και Εκπαιδευτικής Εργασίας
6. Αξιολόγηση, Ανατροφοδότηση και Παρακολούθηση Δεικτών
7. Μειονοτική, Διαπολιτισμική και Ομογενειακή Εκπαίδευση, Σχολεία Φυλακών.