Ορισμός διδακτικών βιβλίων

Ως διδακτικά νοούνται όλα τα βιβλία, έντυπα ή ψηφιακά, τα οποία χρησιμοποιούνται από μαθητές και μαθήτριες των σχολικών μονάδων της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, κατά τη διδασκαλία των μαθημάτων που προβλέπονται από τα αντίστοιχα Ωρολόγια Προγράμματα και τα Προγράμματα Σπουδών. Στα διδακτικά βιβλία συγκαταλέγεται και κάθε άλλο συμπληρωματικό υλικό, το οποίο συνδέεται με αυτά ή αναφέρεται εντός αυτών και είναι αναγκαίο για την υποστήριξη της διδακτικής μαθησιακής διαδικασίας.

Η φιλοσοφία των νέων διδακτικών βιβλίων: δυναμικές ροές πληροφορίας και υβριδικότητα

Η επανάσταση των μέσων (media revolution) αναπλαισιώνει τη λειτουργία του εκπαιδευτικού υλικού. Η ιδέα του διδακτικού εγχειριδίου ως του μοναδικού και κλειστού εργαλείου διδασκαλίας έχει πλέον υποχωρήσει μπροστά στην υιοθέτηση της ευρύτερης έννοιας των «εκπαιδευτικών μέσων». Το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στο «μαθησιακό περιβάλλον» που δημιουργείται με την ποικιλομορφία των μέσων και την ετερογένεια των ερεθισμάτων. Σε αυτό το μαθησιακό περιβάλλον, στο οποίο έχει ενταχθεί η χρήση νέων τεχνολογιών, ο/η εκπαιδευτικός συνεργάζεται με τους μαθητές και τις μαθήτριες στην ερμηνεία και αξιολόγηση του υλικού, κατά τρόπο που η απόκτηση γνώσεων βασίζεται πλέον στον λόγο (discourse-based knowledge acquisition), στη διαπραγμάτευση των νοημάτων με βάση το κοινωνικό συγκείμενο και τις αντιλήψεις των συμμετεχόντων/ουσών.
Υπό αυτό το πρίσμα, η επίτευξη των μαθησιακών αποτελεσμάτων που αποτελούν την αφετηρία του σχεδιασμού των νέων Προγραμμάτων Σπουδών, συντελείται στη βάση της αξιοποίησης του περιεχομένου όχι μόνο του βασικού εκπαιδευτικού υλικού (διδακτικά βιβλία) αλλά και του συμπληρωματικού υλικού σε ηλεκτρονική μορφή. Διαμορφώνεται έτσι μια δυναμική σχέση ροών πληροφορίας μεταξύ του διδακτικού βιβλίου, των Προγραμμάτων Σπουδών αφενός και του συμπληρωματικού ψηφιακού υλικού αφετέρου. Το διδακτικό εγχειρίδιο αποκτά έναν νέο δυναμικό ρόλο. Στόχος δεν είναι να αποτελεί το επίκεντρο μιας κλειστής διδακτικής πράξης, αλλά να ορίζει με τρόπο δυναμικό τις μαθησιακές διαδικασίες, να θέτει κατευθύνσεις που καθιστούν το Πρόγραμμα Σπουδών ενεργό στην πράξη και να προτείνει δραστηριότητες που αντλούν πόρους από το συμπληρωματικό ψηφιακό υλικό.

Πώς γίνεται η διασύνδεση των βιβλίων με το συμπληρωματικό ψηφιακό υλικό

Η διασύνδεση των διδακτικών βιβλίων με το συμπληρωματικό ψηφιακό υλικό γίνεται σε δύο (2) επίπεδα: α) δίδεται η δυνατότητα διασύνδεσης του βιβλίου, τόσο στο σύνολό του (μακροεπίπεδο) όσο και κατά κεφάλαιο ή και κατά ενότητα (μικροεπίπεδο), με τα ψηφιακά μαθησιακά αντικείμενα του συμπληρωματικού υλικού μέσω συνδέσμου σε μορφή αναγνώσιμη και γραμμωτού κώδικα γρήγορης απόκρισης (QR code στο τεύχος του βιβλίου και κατάλληλο εικονίδιο στην ψηφιακή μορφή του και τα ψηφιακά μαθησιακά αντικείμενα) και β) δίδεται η δυνατότητα στοχευμένου εμπλουτισμού του ήδη πολυτροπικού περιεχομένου του βιβλίου με ψηφιακά μαθησιακά αντικείμενα, τα οποία αντιστοιχούν σε σημεία του κυρίως περιεχομένου ή των δραστηριοτήτων για τους μαθητές. Η διασύνδεση γίνεται μέσω συνδέσμου σε μορφή αναγνώσιμη και γραμμωτού κώδικα γρήγορης απόκρισης (QR code στο τεύχος του βιβλίου και κατάλληλο εικονίδιο στην ψηφιακή μορφή του και τα ψηφιακά μαθησιακά αντικείμενα). Το συμπληρωματικό ψηφιακό υλικό, με το οποίο διασυνδέεται το περιεχόμενο του διδακτικού βιβλίου μπορεί να περιλαμβάνει ιδίως: εικόνες, κείμενα, αρχεία ήχου, βίντεο, προσομοιώσεις, οπτικοποιήσεις, πειράματα, επιδείξεις, μοντέλα, γραφήματα, δυναμικές γραφικές αναπαραστάσεις, διερευνήσεις/μικροπειράματα, εκπαιδευτικά παιχνίδια, δραστηριότητες πρακτικής και εξάσκησης, τεστ αξιολόγησης, χάρτες, εννοιολογικούς χάρτες, 3D χάρτες, παρτιτούρες, έργα τέχνης, παρουσιάσεις, χρονογραμμές, αναμεταδόσεις - podcast/broadcast, τρισδιάστατες 15 εικονικές περιηγήσεις (3D/Virtual Reality), περιηγήσεις, αντικείμενα ή εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας (Augmented Reality), ανοιχτές δραστηριότητες, εξερευνήσεις, εργαλεία, εφαρμογές λογισμικού, ιστοσελίδες, γλωσσάρια, οδηγούς, εγχειρίδια, λεξικά, ακολουθώντας σύγχρονες τεχνολογικές μεθόδους δημιουργίας, διαμοιρασμού και επαναχρησιμοποίησης μαθησιακών αντικειμένων.