Στις 26 Ιανουαρίου 2019 στο Αμφιθέατρο του Μουσείου της Ακρόπολης έλαβε χώρα η επιστημονική Ημερίδα Προγράμματα Σπουδών-Σχολικά Εγχειρίδια: Από το παρελθόν στο παρόν και το μέλλον. Την Ημερίδα συνδιοργάνωσαν το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης. Την Ημερίδα παρακολούθησαν πολλοί εκπαιδευτικοί καθώς και στελέχη της εκπαίδευσης.
Στην πρώτη ενότητα (Το Παρελθόν) οι ομιλητές πραγματεύτηκαν, από ιστορική σκοπιά, το κεντρικό θέμα της Ημερίδας (προγράμματα σπουδών και σχολικά εγχειρίδια). Ο Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου κ. Παύλος Χαραμής υποστήριξε ότι ο σχεδιασμός των προγραμμάτων σπουδών και των σχολικών βιβλίων έχει σαφή προγνωστικό χαρακτήρα και γι’ αυτό πρέπει να εντάσσεται σε μια διαδικασία αλληλεπίδρασης ανάμεσα στο σχολείο και την κοινωνία, που θα αξιοποιεί δημιουργικά την εμπειρία του παρελθόντος και θα επιδιώκει τη βελτίωση και τον μετασχηματισμό της κοινωνίας με στόχο την περιστολή των κοινωνικών ανισοτήτων, τη δημιουργία μιας δημοκρατικής, συμμετοχικής κοινωνίας και, συνολικά, την ποιοτική αναβάθμιση των όρων της συλλογικής ύπαρξης. Η διευθύντρια του Βαρβάκειου Προτύπου Γυμνασίου κ. Σόνια Γελαδάκη έκανε μία ιστορική αναδρομή στο ζήτημα του σχολικού εγχειριδίου ανατρέχοντας σε κομβικές στιγμές (εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, πολιτικές παρεμβάσεις κ.ά.) με σκοπό να παρουσιάσει την πολιτική γύρω από το σχολικό εγχειρίδιο από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους (κριτήρια συγγραφής και επιλογής, διανομή, πολιτική του μοναδικού συγγράμματος-πολλαπλό σύγγραμμα, εκπαιδευτικές-πολιτικές προεκτάσεις και συνέπειες). Η κ. Γεωργία Φέρμελη (μέλος του ΔΣ του ΙΕΠ) και η Ιστορικός-Μουσειολόγος κ. Αναστασία Κολοκούση παρουσίασαν την ιστορική συλλογή σχολικών εγχειριδίων την οποία φιλοξενεί η Βιβλιοθήκη του ΙΕΠ καθώς και τις διαδικτυακές εκπαιδευτικές δραστηριότητες και τα βιωματικά εκπαιδευτικά προγράμματα που έχουν αναπτυχθεί για την αξιοποίησή της. Μέσω των εν λόγω εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και προγραμμάτων επιδιώκεται αφενός οι μαθητές και οι μαθήτριες να γνωρίσουν τη συλλογή των σχολικών εγχειριδίων και αφετέρου να αξιοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς ώστε να αποτελέσουν γόνιμο έδαφος για την ανάπτυξη κριτικής ερμηνείας και σκέψης στο πλαίσιο της διδασκαλίας.
Στη δεύτερη ενότητα (Το Παρόν) ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου καθηγητής κ. Γεράσιμος Κουζέλης ανέδειξε τη σημασία που έχει η εισαγωγή της ερευνητικής διάστασης στα σχολικά εγχειρίδια: με αφορμή το σχολικό εγχειρίδιο Σύγχρονος Κόσμος: Πολίτης και Δημοκρατία (Β’ Λυκείου) έκανε λόγο για τη λογική του εργαστηρίου που πρέπει να διακρίνει τα σχολικά εγχειρίδια, ώστε οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές και οι μαθήτριες να μην αναγκάζονται να αναπαράγουν μηχανιστικά τη γνώση, αλλά να είναι σε θέση να την προσεγγίζουν ενεργοποιώντας τις δικές τους γνωστικές δυνάμεις. Η κ. Ευαγγελία Κανταρτζή, Διευθύντρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης, παρουσιάζοντας την προϊστορία του ζητήματος εικονογράφησης των σχολικών εγχειριδίων από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους έως τις μέρες μας, έθεσε γόνιμα ερωτήματα για το παρόν καθώς και τη βάση κρίσιμων προβληματισμών ώστε και τα σχολικά εγχειρίδια να γίνουν ελκυστικότερα αλλά και η εκπαιδευτική διαδικασία να ωφεληθεί.
Στην Τρίτη ενότητα (Ειδικές Θεματικές-Προγράμματα Σπουδών και Εκπαιδευτικοί Φάκελοι) στελέχη (Σύμβουλοι) του Ι.Ε.Π. και η (πανεπιστημιακός και καθηγήτρια του ΕΚΠΑ) κ. Δέσποινα Πόταρη παρουσίασαν φακέλους του μαθητή που έχουν εκπονηθεί εντός του Ινστιτούτου: τα Μαθηματικά Ε΄ Δημοτικού (ο κ. Αθανάσιος Σκούρας και η κ. Δ. Πόταρη), το βιβλίο Σύγχρονος Κόσμος: Πολίτης και Δημοκρατία της Β΄ Λυκείου (η κ. Ασπασία Οικονόμου), τα Θρησκευτικά της υποχρεωτικής εκπαίδευσης (ο κ. Ευστράτιος Ψάλτου), τα Αγγλικά των τριών τάξεων του Λυκείου (η κ. Μαρία Νίκα, η κ. Ανδρονίκη Χαριτωνίδου και η κ. Ευαγγελία Παπαδημητρίου), και τα Προγράμματα Σπουδών και τα υλικά της Ειδικής Αγωγής (η κ. Θεοδώρα Αστέρη). Επίσης, μέσω του παραδείγματος της εικαστικής πλαισίωσης του εγχειρίδιου Σύγχρονος Κόσμος: Πολίτης και Δημοκρατία αναδείχτηκαν ζητήματα αισθητικής και γνωστικής ενίσχυσης των εγχειριδίων και της ίδιας της εκπαιδευτικής διαδικασίας (την παρουσίαση έκαναν η κ. Τατιάνα Σπανέλλη, μέλος του ΔΣ του ΙΕΠ και ο κ. Βασίλειος Νικάκης, αποσπασμένος εκπαιδευτικός στο ΙΕΠ).
Την Τρίτη ενότητα έκλεισε ο κ. Λοΐζος Σοφός (μέλος του ΔΣ του ΙΕΠ και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου) ο οποίος προσέγγισε το θέμα της Ημερίδας υπό το πρίσμα της μελλοντικής διάστασής του. Στο πλαίσιο αυτό έθεσε ερωτήματα γύρω από τη χρήση της τεχνολογίας, τις προϋποθέσεις αντικατάστασης του έντυπου βιβλίου με ηλεκτρονικά μέσα, τη γνώση στο σύγχρονο τεχνολογικό περιβάλλον κ.ά.
Η Ημερίδα έκλεισε με στρογγυλό τραπέζι το οποίο συντόνισε ο Πρόεδρος του ΙΕΠ καθηγητής κ. Γεράσιμος Κουζέλης. Σε αυτό συμμετείχαν η κ. Δήμητρα Μακρυνιώτη (καθηγήτρια και πρόεδρος του ΤΕΑΠΗ-ΕΚΠΑ), ο κ. Κώστας Στοφόρος (συνεργάτης του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης), η κ. Έλενα Τσίκιζα (μέλος του ΔΣ του ΙΕΠ και διευθύντρια του 2ου Πειραματικού Γενικού Λυκείου Αθηνών), η κ. Γιώτα Παπαδημητρίου (διευθύντρια του 15ου Γυμνασίου Περιστερίου) και μαθητές από το Βαρβάκειο Πρότυπο Γυμνάσιο. Οι συνομιλητές προσέγγισαν το ζήτημα του σχολικού εγχειριδίου μέσα από την εμπειρία και τα βιώματά τους, υπογράμμισαν κρίσιμες πτυχές του θέματος και διατύπωσαν τη θέση τους πάνω σε αυτά.
Το Ι.Ε.Π. προτίθεται να δημοσιεύσει τα πρακτικά της Ημερίδας σε ειδικό τεύχος μιας εκ των περιοδικών εκδόσεών του.
