Οι εξετάσεις διαγνωστικού χαρακτήρα για τους/τις μαθητές/μαθήτριες της ΣΤ’ Τάξης των Δημοτικών Σχολείων και της Γ’ Τάξης των Γυμνασίων αποσκοπούν στην έγκυρη και αξιόπιστη διάγνωση γνώσεων και δεξιοτήτων των μαθητών/τριών σε θέματα Νεοελληνικής Γλώσσας και Μαθηματικών, σύμφωνα με τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα, που περιγράφονται στα σχετικά Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών. Απώτερος στόχος είναι η διαμόρφωση εισηγήσεων για τη βελτίωση της εκπαιδευτικής πολιτικής στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
Κατά το σχολικό έτος 2024-25 οι εθνικές διαγνωστικές εξετάσεις υλοποιούνται σε αντιπροσωπευτικό δείγμα έως 6.000 μαθητών και μαθητριών της ΣΤ' Δημοτικού και έως 6.000 μαθητών και μαθητριών της Γ' Γυμνασίου. Οι συμμετέχουσες σχολικές μονάδες επιλέγονται βάσει στρωματοποιημένης δειγματοληψίας.
Οι εθνικές εξετάσεις διενεργούνται ταυτόχρονα στις επιλεγείσες σχολικές μονάδες σε ημέρα και ώρα που ορίζεται με Απόφαση του του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού (ΥΠΑΙΘΑ). Την ημέρα της εξέτασης η Επιστημονική Επιτροπή αποστέλλει τα θέματα ηλεκτρονικά τα οποία, με ευθύνη του/της Διευθυντή/Διευθύντριας του Σχολείου, εκτυπώνονται και διανέμονται σε έντυπη μορφή στους μαθητές και τις μαθήτριες.
Οι απαντήσεις καταγράφονται ανώνυμα στα ειδικά διαμορφωμένα απαντητικά δελτία, τα οποία έχουν αποσταλεί εκ των προτέρων στα Σχολεία του δείγματος. Στη συνέχεια, τα συμπληρωμένα απαντητικά δελτία συγκεντρώνονται και αποστέλλονται άμεσα στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), προκειμένου να καταχωριστούν στην ειδική βάση δεδομένων και να υποβληθούν σε επεξεργασία.
Η Επιστημονική Επιτροπή προβαίνει σε ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων και ενημερώνει το ΙΕΠ και την Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΑΔΙΠΠΔΕ), ώστε να συνταχθούν σχετικές προτάσεις προς το ΥΠΑΙΘΑ.